Sự tích Chú Cuội Cung Trăng

Ngày xửa ngày xưa, ở một vùng nọ có một người tiều phu tên là Cuội. Một hôm Cuội vào rừng như thường lệ thì thấy một cái hang có bốn con cọp con đang đùa giỡn. Vừa nhìn thấy Cuội, chúng lao vào muốn ăn tươi nuốt sống sẵn có cái rìu trong tay Cuội bổ cho chúng chết hết. Vừa xong mẹ cọp về tới, thấy lũ con chết hết, cọp mẹ vô cùng đau đớn tức giận gầm rú dữ tợn. Hoảng quá, Cuội vội trèo lên cây cổ thụ gần đó. Cọp mẹ lẳng lặng đi đến một cái cây đa nhỏ gần đó hái một ít lá lại mớm cho đàn con. Không ngờ, bốn con cọp con sống lại. Cọp mẹ bèn kéo lũ con đi chỗ khác.
Mặt Trăng
Cuội vội vàng leo xuống đào lấy gốc cây đem về nhà. Dọc đường thấy ông lão nằm chết, Cuội bứt mấy ngọn lá nhai và mớm vào miệng ông lão thử xem thế nào, ông lão liền sống lại. Cuội kể lại chuyện cho ông lão về nguồn gốc cái cây. Ông bảo: Đây là cây quý có phép lạ, con cố giữ giúp đời, nhưng nhớ đừng bao giờ tưới nước bẩn lên cây là nó sẽ bay mất đấy.

Cuội về nhà trồng cây xuống đất và nghe lời ông lão luôn tưới nước sạch. Nhờ cây này Cuội cứu được nhiều người chết đi sống lại. Một lần cứu được con chó chết trôi nó theo ở bên luôn. Lần khác cứu được cô gái trẻ chết đuối cô ấy cũng xin được làm vợ. Gia đình Cuội sống bên nhau thật hạnh phúc. Biết cuội có phép cải tử hoàn sinh. Một hôm, Cuội vắng nhà, bọn cướp đến giết vợ và moi ruột vứt đi. Khi trở về, Cuội cố hết sức để cứu vợ, nhưng vì không có ruột nên không sống lại được. Con chó tình nguyện hiến bộ lòng của nó trả ơn. Cuội đau lòng, thử xem sao. Ngạc nhiên thay, vợ Cuội sống lại, còn con chó Cuội thay bằng bộ lòng bằng đất sét, nó cũng sống lại luôn.

Từ đó, vợ Cuội thay đổi tính tình lúc quên, lúc nhớ. Biết vậy nên Cuội dặn: "Có tiểu tiện thì đi bên Tây, chớ tiểu bên Đông, cây dông về trời". Lúc đầu vợ Cuội nhớ, sau này không nhớ nữa. Vào một buổi chiều khi Cuội đi rừng về, thấy vợ tiểu tiện vào gốc cây. Thế là cây bật gốc từ từ bay lên, Cuội chạy theo kéo cây lại, nhưng không được chỉ còn cách nhảy vào ôm gốc cây rồi cùng cây bay vút lên cung trăng. Trên cung trăng cứ mỗi lần nhìn xuống thấy bọn trẻ hát, lòng đau như cắt.

"Chú Cuội ngồi gốc cây đa
Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời"